Τι είναι το Bitcoin και πώς δημιουργήθηκε;
Το Bitcoin είναι ένα συναινετικό δίκτυο που παρέχει τη δυνατότητα ενός νέου συστήματος πληρωμών και μιας εντελώς ψηφιακής μορφής χρημάτων. Είναι το πρώτο αποκεντρωμένο δίκτυο πληρωμής μεταξύ ομότιμων (peer-to-peer) που λειτουργεί από τους χρήστες του χωρίς κεντρική αρχή ή μεσάζοντες. Από τη σκοπιά του χρήστη, το Bitcoin είναι λίγο πολύ σαν τα ‘’μετρητά χρήματα’’ του Διαδικτύου. Το Bitcoin μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως το πιο περίφημο λογιστικό σύστημα τριπλής καταχώρησης που υπάρχει.
Δημιουργήθηκε από τον Satoshi Nakamoto ως ένα ηλεκτρονικό σύστημα πληρωμών P2P που βασίζεται στην κρυπτογραφία, εξαλείφοντας το συναλλακτικό κόστος. Μάλιστα το 2009 που δημιουργήθηκε το bitcoin, έγινε και η αρχή για την εμφάνιση συνεχώς νέων κρυπτονομισμάτων (Litecoin, ZEC κ.ά.).
Πώς λειτουργεί το Bitcoin?
Για τον χρήστη, το Bitcoin δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια εφαρμογή κινητού τηλεφώνου ή υπολογιστή η οποία παρέχει ένα προσωπικό πορτοφόλι Bitcoin (digital wallet) και επιτρέπει στο χρήστη να στέλνει και να λαμβάνει bitcoins μέσω αυτού . Έτσι λειτουργεί το Bitcoin για τους περισσότερους χρήστες. Με άλλα λόγια, δουλεύει μέσα από συνεχή updates του κεντρικού μητρώου (το γνωστό blockchain) με όλες τις συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα.
Κάθε υπολογιστής που συμμετέχει στο δίκτυο του Bitcoin διατηρεί ένα αντίγραφο του blockchain και επιβεβαιώνει κάθε συναλλαγή που πραγματοποιείται σε αυτό.
Συνοπτικά, κάθε φορά που “ανακοινώνεται” μια νέα συναλλαγή bitcoin όλοι οι χρήστες κάνουν update το μητρώο τους με την αντίστοιχη αλλαγή και βρίσκονται στο ίδιο!
Bitcoins και νομοθετικό πλαίσιο σε Ελλάδα και Ε.Ε.
Μέχρι στιγμής, ορισμός της νομικής έννοιας του εικονικού νομίσματος δεν υφίσταται. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ειδικό νομοθετικό πλαίσιο που να ρυθμίζει τη γενικότερη λειτουργία των κρυπτονομισμάτων. Παράλληλα, στην Ε.Ε. τα περισσότερα κράτη-μέλη φαίνονται συγκρατημένα στο να προχωρήσουν σε νομοθετική ρύθμιση του φαινομένου και περιορίζονται στην έκδοση συστάσεων για τους κινδύνους που προκύπτουν από τη χρήση τους.
Η Οδηγία 2009/110/ΕΚ για το ηλεκτρονικό χρήμα, όπως ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το Ν. 4261/2014, θα μπορούσε να αποτελέσει τη νομική βάση για τη λειτουργία των εικονικών νομισμάτων, παρόλο που τα εικονικά νομίσματα διαφέρουν από το ηλεκτρονικό χρήμα. Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απορρίπτει την υπαγωγή του Bitcoin στις διατάξεις της ανωτέρω Οδηγίας, θεωρώντας ότι τα εικονικά νομίσματα δεν αποτελούν πλήρεις μορφές χρήματος, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ.3 Ν. 3862/2010 και Οδηγία 2015/2366/ΕΕ σχετικά με υπηρεσίες πληρωμών στην εσωτερική αγορά, τα εικονικά νομίσματα δεν δύναται να θεωρηθούν χρήμα, και συνεπώς, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας για τις υπηρεσίες πληρωμών.
Bitcoins και φορολογικές συνέπειες
Το Βitcoin δεν είναι πιστωτικό χρήμα με την ιδιότητα του νόμιμου χρήματος σε οποιαδήποτε δικαιοδοσία, αλλά συχνά προκύπτει φορολογική υποχρέωση άσχετα από το μέσο που χρησιμοποιείται. Υπάρχει μεγάλο νομοθετικό φάσμα σε πολλές διαφορετικές δικαιοδοσίες το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει εισόδημα, πωλήσεις ή κάποια άλλη μορφή φορολογικής υποχρέωσης που προκύπτει με το Bitcoin. Την ίδια στιγμή, το Bitcoin δε μπορεί να χαρακτηριστεί ως ενσώματο αγαθό σύμφωνα με το Άρθρο 14 της Οδηγίας 2006/112/ΕΕ περί ΦΠΑ. Οι συναλλαγές μέσω εικονικών νομισμάτων θα μπορούσαν να φορολογηθούν με τον ίδιο τρόπο που φορολογούνται και αυτές με τη χρήση παραδοσιακών μεθόδων πληρωμής. Αντιθέτως το, bitcoin απαλλάσσεται από την επιβολή ΦΠΑ.
Bitcoins και κίνδυνοι
Έχουν διατυπωθεί ορισμένες ανησυχίες για το bitcoin ως μέσο διευκόλυνσης οικονομικών εγκλημάτων, διότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να πραγματοποιηθούν ιδιωτικές και μη αναστρέψιμες πληρωμές. Ωστόσο, αυτές οι δυνατότητες υπάρχουν ήδη με τα μετρητά και τα ηλεκτρονικά εμβάσματα που ευρέως χρησιμοποιούνται. Η χρήση του bitcoin θα υπόκειται αναμφίβολα σε παρόμοιους κανονισμούς με αυτούς που ήδη εφαρμόζονται στα υπάρχοντα χρηματοοικονομικά συστήματα και το bitcoin δεν είναι πιθανό να εμποδίζει τις εγκληματολογικές έρευνες από το να διεξάγονται.
Παρατηρήσεις
To Bitcoin αποτέλεσε την σημαντικότερη καινοτομία χρηματοοικονομικής φύσεως, αποτελώντας μέσο πληρωμών χωρίς να έχει υλική υπόσταση! Οι προοπτικές του Bitcoin είναι ευοίωνες, αφού το νόμισμα γνωρίζει συνεχή ανάπτυξη. Όσο αυξάνεται η χρήση του νομίσματος, τόσο θα αυξάνεται και η εμπιστοσύνη των συναλλασσόμενων, γεγονός που θα άρει τις όποιες αμφιβολίες και θα ενισχύει περαιτέρω την ανάπτυξή του. Είναι ξεκάθαρο ότι το νόμισμα αυτό ενέχει κάποιο κίνδυνο, κατά πολλούς, μάλιστα, υψηλό. Δεν θα πρέπει, όμως, να αμφισβητούμε το γεγονός ότι έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο και μάλιστα θετικό σε χώρες, στις οποίες υφίστανται περιορισμοί στην διακίνηση κεφαλαίων.